KÜRTÇE'DEKİ 'BAZDAN' KELİMESİ'NİN KÖKENİ VE ETİMOLOJİSİ

Bedel Boseli: Kürtçe Bazdan kelimesi 'koşmak, kaçmak, kurtulmak' ve atlamak anlamlarına gelir. "Baz" ile "dan" kelimelerinden oluşur (baz + dan). Kelimenin etimolojisi yani kökeni ve değişimi, tarihi süreçteki dönüşümü şöyledir:

Kürtçe ve Kürtçe ile akaraba olan İngilizce, Rusça, Farsça, Hintçe, Almanca, Fransızca, Latince... gibi diller Proto Hint - Avrupaca'dan yani Aryanca'dan doğan dillerdir. Bu diller Hint Avrupa Dil Ailesi'ndendir. Kürtçe bir kelimenin kökenini aradığınızda Proto Hint Avrupacası nedir? diye sorabilirsiniz. Kısaltması PIE'dir.

6 bin yıl önce Proto Hint Avrupaca'da "Wehg" diye bir kelime vardı ki hareket ve kaçmak anlamlarına gelir. Bu kelime daha sonra Kürtçe'nin dahil olduğu Proto Hint Avrupaca'nın İrani kolunda "Waz" olarak telafuz edildi. Binlerce yıllık süreçte Kürtçe'nin Kurmanci lehçesinde Baz, Kirmancki'de (Zazaca) lehçesinde ise Vazd kelimesine dönüştü.

İngilizcedeki Wagon (Vagon), Weigh (Yük) ve Way (Yol) kelimelerinin etimolojisi Wegh'dir yani bu kelimeden doğmuştur. Aynı şekilde Yunanca araba anlamına gelen Okhos; Latincede Vehiculum (Araba), Vehere (Götürmek), Via (Yol); Sanskritçe yani eski Hintçe'deki Vah- (Kaçmak); Beluç dilindeki Gwast ve Gwaz; Farsça'daki Baziden; Avesta'daki Vaz; Pehlevice Waz kelimelerinin kökeni ve etimolojisi de Wegh'tir.

Dan kelimesi ise "Oluş / Oluşmak" anlamı katar. Onun da kökeni de 6 bin yıl önceki Proto Hint Avrupaca'daki De ve Deh'tir.

Kürtçe'nin kökeni ve Proto Hint Avrupaca hakkında detaylı bilgi için bu videoyu izleyebilirsiniz:

Kaynak:
1- Wikitionary, Cheung p.429, Watkins p.95, 
2- Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007
3- Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em
4- Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.